Jild 1 № 8 (2023): Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil

Jild 1 № 8 (2023): Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil
Nashr qilingan: 31-12-2023

To'liq son

Maqolalar

BUDJЕT SIYОSАTI SAMARADORLIGINI OSHIRISHNING NAZARIY ASOSLARINI TAKOMILLASHTIRISH
Akmal Abduvoxidov, Sanobar Matkuliyeva

О‘zbekistonda iqtisodiyot tarkibini diversifikatsiya qilish va uning raqobatbardoshligini oshirish, iqtisodiyotning barcha tarmoqlariga bozor mexanizmlarini izchillik bilan joriy etish, kambag‘allikni qisqartirish va aholi farovonligini oshirish, raqamli iqtisodiyotni jadal rivojlantirish, davlat kompaniyalarini transformatsiya qilish, davlatning iqtisodiyotdagi ishtirokini kamaytirish orqali barqaror iqtisodiy о‘sishni ta’minlash hozirgi kunda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlarning ustuvor yо‘nalishlarini tashkil etadi. Mazkur iqtisodiy islohotlar doirasida budjet siyosatini takomillashtirish, budjet mablag‘laridan foydalanish samaradorligin oshirish kabi masalalar muhim о‘rin tutadi. Shundan kelib chiqqan holda mazkur maqolada budjet siyosati samaradorligini oshirishning nazariy jihatlari tahlil qilingan

5-19 110 95
IQTISODIYOTNI MODERNIZATSIYA QILISH SHAROITIDA SOLIQ TIZIMINING TA’SIRCHANLIGINI OSHIRISH
Sharofiddin Borotov

Maqolada mamlakatimiz iqtisodiyotini modernizatsiya qilish sharoitida soliqlarning o‘rni, soliq tizimi ta’sirchanligini oshirish yo‘nalishlari, bu borada xorijiy va mahalliy olimlarning ilmiy-nazariy qarashlari, soliqlarning statistik ko‘rsatkichlari tahlillari amalga oshirilib, soliq tizimini yanda ta’komillashtirish yuzasidan ilmiy asoslangan xulosa va takliflar ishlab chiqildi.

20-26 138 67
ELEKTRON PULLAR VA ULARNING RAQAMLI IQTISODIYOTDAGI O‘RNI
Gulnora Ismoilova

Ushbu maqolada elektron pullar va ularning mohiyatini aniqlashga qaratilgan olimlarning fikrlari va konseptual yondoshuvlar yoritilgan. Elektron pullarning vujudga kelishi va rivojlanish bosqichlari o‘rganilgan. Muallif tomonidan elektron pullarni talqin qilishning konseptual yondashuvlarida klassik olimlar va tadqiqotchilarning turli xil qarashlari o‘rganilgan va tahlil qilingan. Iqtisodiyotni axborotlashtirish va elektron pullarning kirib kelishi, elektron pullarga bo‘lgan turlicha talqin shular jumlasidandir.

27-32 194 91
POKISTANDAGI ENGRO FOODS LIMITED VA NESTLE PAKISTAN LIMITED KOMPANIYALARI BO'YICHA KORPORATIV MOLIYAVIY TAHLILLARI
Ruxsora Mardiyeva

Oziq-ovqat va ichimliklar sanoati atrof-muhit qoidalarini o'zgartiradi va organik ishlab chiqarish bilan bog'liq noyob muammolarni hal qiladi, chunki u butun dunyo bo'ylab asosiy sanoat va iqtisodiy kuchdir. Pokiston potensial ravishda rivojlanayotgan bozorlarga ega bo'lgan keyingi 11 mamlakatdan biri bo'lishi mumkin, bu esa butun dunyo bo'ylab iqtisodiyotning jadal o'sishiga olib keladi. Ushbu maqola Pokistonning ENGRO FOODS Limited va NESTLE Pakistan Limited oziq-ovqat sanoatining asosiy moliyaviy o'yinchilari to'g'risidagi ma'lumotlarga asoslangan.

33-40 299 186
EKSPORT-IMPORT OPERATSIYALAR HISOBI XUSUSIYATLARI VA TAKOMILLASHTIRISH YO‘LLARI
Asliddin Misirov

Bugungi kun dolzarb masalalardan biri bu eksport-import operatsiyalar bilan hisob-kitoblarni xalqaro standartlar asosida takomillashtirish bo‘lib hisoblanadi. Mamlakatimizda so‘ngi yillarda qabul qilingan bir qator qarorlar, nizomlar, Markaziy bank yo‘riqnomalari eksport-import operatsiaylar bilan hisob-kitoblarni yangi pog’onaga chiqarish vazifalarni belgilab beradi. Maqolada eksport-import operatsiyalari hisobi mazmun mohiyati va hisobini tashkil etish xususiyatlari va ular hisobini takomillashtirish bo’yicha xulosa va takliflar keltirilgan.

41-46 138 65
TURIZM INFRATUZILMASINI BOSHQARISHNING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
Shuxrat Ro‘ziyev

Ushbu maqola turizm infratuzilmasini boshqarishning o‘ziga xos xususiyatlariga bag‘ishlangan bo‘lib turizm infratuzilmasini boshqarishda turistik korxona boshqarivi, turizm markazlari boshqaruvi, davlat boshqaruvi, hamkorlikdagi boshqaruv, hududiy boshqaruv, xalqaro korporatsiyalar boshqaruvi modellaridan foydalanish xususiyatlari ko`rib chiqilgan.

47-52 91 63
YIRIK ISHLAB CHIQARISH BIRLASHMALARINING INVESTITSIYA FAOLIYATINI BOSHQARISHGA ASOSIY NAZARIY YONDASHUVLAR
Umarali Sobirov

Ushbu maqola yirik sanoat birlashmalarining investitsiya faoliyatini boshqarishning asosiy nazariy yondashuvlarini o‘rganishga qaratilgan. Investitsiyalarni boshqarish murakkab va ko‘p qirrali jarayon bo‘lib, malakali tahlil, strategik rejalashtirish va resurslarni samarali boshqarishni talab qiladi. Investitsiyalarni to‘g‘ri boshqarish barqaror iqtisodiy o‘sishga, yangi ish o‘rinlari yaratishga va butun jamiyat rivojlanishiga yordam beradi.

53-58 46 43
MOLIYAVIY NAZORAT SOHASIDA QARORLAR QABUL QILISHDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNING AHAMIYATI
Muxammadali Temirov

Raqamli texnologiyalarning jadal rivojlanishi bilan moliyaviy nazorat innovatsiyalarni qo‘llashning asosiy sohasiga aylandi. Ushbu maqolada qarorlar qabul qilishni optimallashtirish va takomillashtirishda sun’iy intellekt, katta hajmdagi ma’lumotlar tahlili va blokcheyn kabi raqamli innovatsiyalardan foydalanishning ahamiyati ko‘rib chiqilgan. Jarayonlarni avtomatlashtirish, tahliliy imkoniyatlarni takomillashtirish, shuningdek, elektron to‘lovlar va moliyaviy texnologiyalarning moliyaviy boshqaruv samaradorligiga ta’siri o‘rganilgan. Moliyaviy nazorat sohasida raqamli texnologiyalarni joriy etish bilan bog‘liq muammolar baholanib, ushbu sohada ilmiy izlanishlar olib borish va innovatsiyalarni muvaffaqiyatli qo‘llash bo‘yicha takliflar keltirilgan.

59-68 132 61
BUXORO VILOYATINING TURIZM KONTENTINI TAYYORLASHDA RAQAMLI MARKETINGDAN FOYDALANISH IMKONIYATLARI
Javlon Toxirov

Raqamli texnologiyalar doimo rivojlanib, hayotimizning turli sohalariga kirib bormoqda. Mobil ilovalar, virtual reallik, kengaytirilgan reallik va ijtimoiy tarmoqlar kabi yangi innovatsiyalar raqamli turizmda yangi imkoniyatlar va yaxshilanishlarni taqdim etadi. Biroq, ushbu raqamli texnologiyalardan foydalanishning o'ziga xos xususiyatlarini va ularning sayyohlarga ta'sirini tushunish uchun chuqur tadqiqotlar talab etiladi. Ushbu maqolada Buxoro viloyatining turizm kontentini tayyorlashda raqamli marketingdan foydalanish imkoniyatlari bayon etilgan.

69-75 57 39
TA'LIM XIZMATLARI BOZORIDA ISTE'MOLCHI XULQ-ATVORINI SHAKLLANTIRISHNING NAZARIY ASOSLARI
Naima Xalmurzayeva

Maqola ta'lim xizmatlari bozorida iste'molchilar xulq-atvorini shakllantirishning nazariy jihatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Muallif iste'molchilar tomonidan ta'lim xizmatlarini tanlash va idrok etishga ta'sir qiluvchi mexanizmlarni tushunishning asosiy tushunchalari va nazariyalarini ko'rib chiqgan. Maqolada ta'lim sohasida iste'molchilarning xohish-istaklarini shakllantirishga ta'sir qiluvchi omillar, jumladan, ijtimoiy-madaniy, iqtisodiy va psixologik jihatlar ko'rib chiqiladi.

76-84 111 50
RAQAMLI IQTISODIYOT SHAROITIDA MUHIMLILIK TUSHUNCHASI VA UNI XALQARO STANDARTLAR ASOSIDA TAKOMILLASHTIRISH
Nasiba Xasanova

Mazkur maqolada raqamli iqtisodiyot sharoitida muhimlilik tushunchasining mazmun-mohiyati va uni xalqaro amaliyotdan kelib chiqqan holda mamlakatimiz buxgalteriya hisobi va audit tizimida qo’llash bo’yicha taklif va tavsiyalar berib o’tilgan.

85-91 66 53
DAVLAT OLIY TA’LIM MUASSASALARINING MOLIYAVIY SAMARADORLIGI TAHLILI
Shuhrat Xolmuminov

Ushbu tadqiqotda Oʻzbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini empirik tahlil qilish uchun resurslarga bogʻliqlik nazariyasi (RBN) o‘rganilgan. Regressiya modellari 2000-2013 - yillar davrini qamrab olgan. 62 ta Oʻzbekiston oliy ta’lim muassasalaridan iborat panel ma’lumotlar tatbiq etilib, muassasalar tomonidan qabul qilingan xarajatlar qarorlarning determinantlarini oʻrganish uchun qoʻllaniladi. Asosiy gipoteza oʻquv toʻlovlaridan olinadigan daromad ulushi va oʻqitishga sarflangan xarajatlar ulushi oʻrtasidagi mutanosiblik bilan bogʻliq. Tahlil belgilangan qat’iy ta’sirlarni kiritish orqali kuzatilmagan xilma-xillikni boshqarishga harakat qiladi. Instrumental oʻzgaruvchilarni baholash ushbu ikki oʻzgaruvchi oʻrtasidagi munosabatlarning potentsial endogenligini aniqlash uchun ishlatiladi. Asosiy aniqlangan natija shundan iboratki, oʻquv toʻlovlaridan tushadigan daromadlar ulushi va oʻqitishga sarflangan xarajatlar ulushi oʻrtasida, hatto boshqa omillar bilan bogʻliq boʻlganidan keyin ham ijobiy va statistik jihatdan muhim bogʻliqlik mavjud, bu RBNning asosiy tamoyiliga mos keladi.

92-100 65 43
BUXGALTERIYA HISOBINING USLUBLARI VA TAMOYILLARI
Nizomiddin Xudayberdiyev

Ushbu maqolada korxona va tashkilotlarda buxgalteriya hisobi yuritishning asoslari, buxgalteriya hisobining uslublari va tamoyillari, bu borada xorijiy va mahalliy olimlarning ilmiy-nazariy qarashlari, sohaga oid nazariy asoslar keltirib o‘tilgan. Maqolada buxgalteriya hisobining uslublari va tamoyillarini yanada takomillashtirish bo‘yicha xulosa va takliflar keltirib o‘tilgan.

101-108 734 115
ISLOM MOLIYASI – MUAMMOLAR VA YECHIMLAR
Faxritdin Xudoynazarov

Ushbu maqolada Islom moliyasi muammo va yechimlari haqida so‘z yuritilib, iqtisodiyot fani mutaxassislarning qarashlari va xorij tajribalari o‘rganilgan. Unda islom moliyasi tizimidagi muammoli vaziyatlar va ularning yechimlari haqida ilmiy-uslubiy, amaliy taklif va tavsiyalar keltirilgan.

109-114 170 81
KICHIK BIZNES VA XUSUSIY TADBIRKOTLIKNI RIVOJLANTIRISH ORQALI KAMBAG‘ALLIKNI QISQARTIRISH
Olimjon Yusufaliyev, Durdona Temirova, Lobar Muratjanova

Ushbu maqolada mamlakatimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishning istiqbollari, xorijiy modellar orqali tadbirkorlikni rivojlantirish asosida kambag‘allikni qisqartirish yo‘nalishlari, bu borada xorijiy va mahalliy olimlarning ilmiy-nazariy qarashlari, qiyosiy tahlil natijalari berilgan. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga doir muammolar ochib berilib va bu muammolarni yechishga doir xulosa va takliflar keltirib o‘tilgan.

115-122 98 74
ТОВАР-МОДДИЙ ЗАХИРАЛАР ҲИСОБИНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ
Нигора Алимханова

Мазкур мақола мамлакатимизда фаолият юритаётган турли мулкчилик шаклидаги хўжалик юритувчи субъектларда товар-моддий захиралар билан боғлиқ муносабатларни бухгалтерия ҳисобида акс эттиришнинг назарий асосларига бағишланади. Хўжалик юритувчи субъектлардаги товар-моддий захираларнинг турлари, уларни бухгалтерия ҳисобида ҳисобга олишда бухгалтернинг асосий вазифалари, шунингдек, инвентаризация ҳолати ҳамда уларнинг сақланиши устидан ички назоратнинг ўрнатилганлиги бўйича фиклар ёритиб берилган. Ушбу вазифаларни бажариш учун биринчи навбатда бирламчи бухгалтерия маълумотларидан, синтетик ва аналитик ҳисоб регистрларидан фойдаланиш бўйича таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқилган. Бу эса хўжалик юритувчи субъектларда товар-моддий захиралар ҳисобини ташкил этишдаги бир қанча муаммоларни бартараф этиб, молиявий ҳисобот маълумотларининг ҳаққонийлик даражасини оиширишга хизмат қилади.

123-130 74 45
KORXONALAR BARQAROR RIVOJLANISH SAMARADORLIGINI BAHOLASHNING INTEGRATSIYALASHGAN METODOLOGIYASINING TASHKILIY MEXANIZMI
Gulchehra Allayeva

Ushbu maqola O‘zbekiston yoqilg‘i-energetika sanoati korxonalariga misol tariqasida barqaror rivojlanish samaradorligini baholashning integratsiyalashgan metodologiyasining tashkiliy mexanizmini o‘rganishga bag‘ishlangan. Ishda iqtisodiy, ma’muriy va ijtimoiy-psixologik usullardan iborat boshqaruvning nazariy va amaliy jihatlari ko‘rib chiqilgan. Mualliflar korxonalarning barqarorligini ko‘p sonli ko‘rsatkichlarga asoslangan holda va korxona faoliyatining turli jihatlari hisobga olingan holda tahlil qilishga kompleks yondashuvni taklif etilgan.

СУҒОРИЛАДИГАН ЕР РЕСУРСЛАРИ ИҚТИСОДИЙ-ЭКОЛОГИК ҲОЛАТИНИ ЯХШИЛАШДА МАРКАЗИЙ ОСИЁ ДАРЁЛАРИ СУВ ОҚИМИ ТАҚСИМОТИНИНГ АҲАМИЯТИ
Абдурашид Алтиев, Закир Мирзаев

Ҳозирги кунда қишлоқ хўжалиги эҳтиёжларини тўла қондириш ва ҳосилдорликни ошириш учун керакли миқдорда сув ресурсларига эга бўлиш муаммоси экин майдонларини кенгайтиришга асосий тўсиқ бўлиб қолмоқда. Республикамизда фойдаланилаётган сув ресурсларининг 80%га яқини трансчегаравий сув оқимига тўғри келади. Бу эса Марказий Осиё мамлакатларида, хусусан Ўзбекистон Республикасида сув ресурсларини барқарор бошқариш учун ҳудудлараро ҳамкорликнинг муҳимлигини англатиб турибди.

140-145 58 38
YANGI O'ZBEKISTONDA "YASHIL" TURIZM SALOHIYATINI RIVOJLANTIRISH
Ravshan Akhmedkhodjaev

Ushbu ilmiy maqolada turizm industriyasining O‘zbekiston iqtisodiyotidagi ahamiyati ta’kidlangan, joriy tashabbuslar, hozirgi tendensiyalar, iqtisodiy ko‘rsatkichlar, shuningdek, yashil turizmni iqtisodiyotning yuqori rentabelli tarmog‘iga aylantirish, Yangi O‘zbekistonda yashil turizm salohiyatini rivojlantirish muammolarini muhokama qiladi.

146-154 124 55
СУҒУРТА КОМПАНИЯЛАРИНИ БОШҚАРИШНИНГ ЗАМОНАВИЙ МОДЕЛЛАРИНИ ҚЎЛЛАШ ОРҚАЛИ МОЛИЯВИЙ БАРҚАРОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ
Дилшод Бахриев

Мазкур мақолада суғурта бозорида етакчилардан бўлган компаниянинг бошқарув моделини компания бошқарувига таъсири, уларнинг ўзаро боғлиқлиги, компаниянинг инвестицион салоҳиятига таъсири, суғурта компанияларининг молиявий фаолиятини ташкил топиш манбалари, компаниянинг резервлари, уларнинг шаклланганлик механизми, суғурта компаниясининг асосой молиявий-иқтисодий кўрсаткичлари таҳлили, суғурта компаниясининг суғурта бозоридаги иштироки бу борадаги хорижий олимларнинг ёндашувлари ва қарашлари, суғурта компанияларининг инвестиция сиёсати, суғурта бозоридаги муаммолар таҳлили, ривожлантириш истиқболлари атрофлича баён этилган. Ўзбекистонда замонавий бошқарув моделларини суғурта компанияларига кенг қўллаган холда уларнинг молиявий-иқтисодий салохиятини янада ривожлантириш ва такомиллаштириш юзасидан илмий таклифлар ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.

155-163 106 68
МАРКИРОВКАЛАШ ТИЗИМИНИ КЕНГАЙТИРИШ ОРҚАЛИ СОЛИҚ МАЪМУРЧИЛИГИ САМАРАДОРЛИГИНИ ЯНАДА ОШИРИШ
Азизбек Ғиёсов

Мақолада маркировкалаш ва рақамлаштириш тизимини жорий этилиши хуфиёна иқтисодиёт кўламини қисқартириш орқали солиқ базасини қўшимча кенгайтириш имкониятидан фойдаланишда, маҳсулотлар, ишлаб чиқарувчи ва импортерлар кесимида маркировкалаш тизимини ривожлантириш кетма-кетлиги, шунингдек мазкур тизимга риоя этмаганлиги жавобгарлик чолараларини мақбуллаштириш таклифлари ёритилган.

164-174 81 51
ЎЗБЕКИСТОННИНГ НЕФТЬ-ГАЗ САНОАТИНИ ИННОВАЦИОН РИВОЖЛАНТИРИШ СТРАТЕГИЯСИ
Аброржон Кучаров, Динора Ишманова

Монопол тармоқни хусусан нефт-газ тармоғини давлат томонидан тартибга солиш мақсадида, тарифларни бозор тамойиллари асосида қайта кўриб чиқиш, нефть базалар ва ҳудудий газ таъминоти хизматларини босқичма-босқич давлат-хусусий шериклик асосида инвесторларнинг ишончли бошқарувига бериш бўйича аниқ чоралар кўриб чиқилган.

175-181 50 45
МАМЛАКАТИМИЗДА ФАОЛИЯТ ОЛИБ БОРАЁТГАН КОРХОНAЛАР МОЛИЯВИЙ НАТИЖАЛАРИНИНГ ТАҲЛИЛИ
Мамура Кушакова

Ушбу мақолада мамлакатимизда фаолият олиб бораётган корхонaлaрнинг молиявий нaтижaлaрини тaвcифловчи кўрcaткичлaр ҳолaтини тaҳлил қилишгa эътибор қaрaтилган. Молиявий натижалар хўжалик юритувчи субъектнинг фойда ёки зарар шаклида ифодаланган кўрсаткичларни таҳлил қилиш асосида аниқлаш мумкинлиги тавсифланган.

182-187 50 61
ҲУДУДЛАРДАГИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УЧУН СТРАТЕГИК РЕЖАЛАШТИРИШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
Бахтиёр Мустафаев

Мақола ҳудудларда ишлаб чиқаришни ривожлантириш бўйича стратегик режалаштиришни амалга оширишнинг нозик жиҳатларини ўрганади. Ноёб ижтимоий-иқтисодий муҳитт, маданий омиллар ва географик ўзгаришлар стратегик режалаштиришга мослаштирилган ёндашувни тақозо этади. Ўзбекистонга хос бўлган назарий асослар, методологик ёндашувлар ва реал амалиётларни таҳлил қилиб, ушбу мақола мамлакат минтақаларида иқтисодий ўсишни ва барқарор ривожланишни рағбатлантириш учун стратегик режалаштиришдан қандай самарали фойдаланиш мумкинлиги ҳақида тушунча беради.

188-195 55 29
АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТЛАРИНИ КОРПОРАТИВ ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР ОРҚАЛИ МОЛИЯЛАШТИРИШНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ
Мирсаид Норқулов

Ушбу мақолада акциядорлик жамиятларини корпоратив қимматли қоғозлар орқали молиялаштиришнинг афзалликлари ва таҳлили ҳамда ривожлантириш истиқболларини такомиллаштириш ҳақида cўз боради. Шунингдек, Ўзбекистон Республикасидага акциядорлик жамиятларини корпоратив қимматли қоғозлар орқали молиялаштиришни ривожлантириш истиқболларидаги мавжуд муаммолар ҳамда уларни бартараф этиш бўйича муаллиф ёндашувлари ва таклифлари келтирилган.

196-204 51 52
ЎЗБЕКИСТОНДА РАҚАМЛИ ЛОГИСТИКА ВА БУЛУТЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
Доно Пулатхужаева

Мақолада рақамли логистика тенденцияларини шакллантиришнинг ҳозирги долзарб мавзуси муҳокама қилинади. Рақамли иқтисодиётда логистика ва таъминот занжирини бошқариш, истеъмолчилар, товарлар ва хизматлар ишлаб чиқарувчилари ўртасидаги муносабатларни бирлаштириш ва мувофиқлаштиришга асосланган драйвер бўлиб ҳисобланади. Ҳужжатда рақамли ахборот технологияларидан фойдаланган ҳолда жараёнларнинг охиригача интеграцияси барча логистика бизнес жараёнларини тезлаштириш ва янги технологик моделларни башорат қилиш имконини беради. Ушбу параметрлар ёки элементлар тез, арзон, ишончли ва барқарор логистикани таъминлайдиган асосий технологияларни ўз ичига олади.

ИНСОН КАПИТАЛИНИНГ ШАКЛЛАНИШИДА ҲАМДА МЕҲНАТ БОЗОРИДАГИ МОБИЛЛИКНИ ТАЪМИНЛАШДА СИФАТЛИ ТАЪЛИМНИНГ ЎРНИ ВА АҲАМИЯТИ
Рахимберди Ражаббаев

Ушбу маколада инсон капиталининг шаклланишида ҳамда меҳнат бозоридаги мобилликни таъминлашда сифатли таълимнинг ўрни ва аҳамияти атрофлича ёритилади. Мамлакатда узлуксиз профессионал таълимни янги босқичда модернизациялаш истиқоллари ва инсоннинг ҳаёти давомида таълим олиш принциплари асосида инсон капиталининг шаклланиш тенденцияларига эътибор қаратилади.

215-221 48 38
ЎЗБЕКИСТОНДА ФОНД БОЗОРИ ИНДЕКСИГА ИККИЛАМЧИ ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР БОЗОРИНИ ТАЪСИРИНИ БАҲОЛАШНИНГ ЭКОНОМЕТРИК ТАҲЛИЛИ
Абдимўмин Рўзиқулов

Ушбу мақолада фонд бозорини индексига иккиламчи қимматли қоғозлар бозор капиталлашуви, иккиламчи қимматли қоғозлар бозоридаги битимлар сони ва иккиламчи қимматли қоғозлар бозор айланмаси таъсирини баҳолашда авторегрессив тақсимланган лаг (ARDL) модели тадим этилган. Шу билан бирга, фонд бозори индексига иккиламчи қимматли қоғозлар бозор айланмаси ўзгариши ўртасида узоқ ва қисқа муддат боғланишлари эконометрик таҳлил асосида баён қилинган.

222-231 66 55
ЎЗБЕКИСТОНДА СУҒУРТА ТИЗИМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎЛЛАРИ
Дилфуза Саидова

Суғурта тизимини нaзaрий жиҳaтдaн тaдқиқ этиш орқали суғурта вa суғурта фaoлиятигa aлoҳидa эътибoр қaрaтилган. Суғурта мунoсaбaтларини ривoжлaнтириш зaмoнaвий иқтисoдий тизимлар фaoлиятини oлиб бoришдa стрaтeгик муҳим вaзифa ҳисoблaнaди. Бaрқaрoр суғурта тизими миллий иқтисoдиётнинг ривoжлaнишини рaғбaтлaнтирaди. Шу мунoсaбaт билaн, aввaлaмбoр, миллий иқтисoдиётдaги мoлиявий хизматлар бозорининг ривoжлaнишигa қўшимчa инвeстиция рeсурсларини жaлб қилиш, суғурта сoҳaсидa бозор мунoсaбaтларини ривoжлaнтириш билaн биргa суғурта тизимини шaкллaнтириш вa ривoжлaнтириш хусусиятлари ёритиб берилган.

232-241 58 75
ЭЛЕКТР ЭГНЕРГИЯСИ ИШЛАБ ЧИҚАРУВЧИ КОРХОНАЛАРНИНГ РЕСПУБЛИКА ЭНЕРГЕТИКА СОҲАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ ЎРНИ
Саодат Саиткамолова

Мақолада Ўзбекистон иқтисодиётининг ўсишига энергетика ресурсларининг таъсири таҳлил қилинади. Электр станцияларининг ўрнатилган қуввати ва турли иқтисодий соҳаларда электр энергиясининг истеъмол қилиниши бўйича маълумотлар таҳлил қилинади. Алтернатив энергия манбаларининг ўсиши ва уларнинг умумий энергетика балансига қўшган ҳиссаси кўриб чиқилади.

242-248 44 38
ИҚТИСОДИЙ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ КЕСИМИДА КАМБАҒАЛЛИКНИ ҚИСҚАРТИРИШГА ОИД АСОСИЙ КЎРСАТКИЧЛАРИ
Ихтиёр Сатторов

Мақолада республика иқтисодий хавфсизлиги таъминлаш кесимида иқтисодий кўрсаткичлар таҳлил қилинган. Бандликни таъминлаш масаласини тадбиркорлик субъектлари орқали ҳал этилиши бир томондан иқтисодий ўсишни таъминласа, бошқа томондан аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиниши учун етарли ресурсларни жамғариш имконини яратиши натижасида камбағалликни қисқартиришга эришиши илмий тадқиқ қилиди.

249-256 56 63
БАНКЛАР ФАОЛИЯТИДА ИННОВАЦИОН ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ
Шохрух Султонов

Мақолада банкларда инновацион технолоияларни қўллашнинг аҳамияти, инновацияларни қўллашнинг йўналишлари ва усуллари, инновацион технологиялар ёрдамида банкларнинг рақобатбардошлилигини ошириш, бу борода хорижий ва маҳаллий олимларнинг илмий-назарий қарашлари ва хулосалари ўрганилди. Банкларда инновацион технологияларни қўллашнинг истиқболлари, соҳага оид муаммолар кўрсатилиб, тегишли тартибда хулоса ва таклифлар бериб ўтилган.

ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ РЕЙТИНГИ ВА УНИНГ МОЛИЯВИЙ БОШҚАРУВГА ТАЪСИРИ
Мухторхон Ташходжаев

Мақолада олий таълим муассасаларининг халқаро ва маҳаллий рейтингининг замонавий назариялари ва уларнинг ўзига хос жиҳатлари таҳлил этилган. Олий таълим тизимида молиявий бошқарувнинг рейтинг ва рақобатбардошликка таъсирини баҳолашга қаратилган илмий хулосалар шакллантирилган. Тадқиқотлар асосида олий таълим муассасалари рақобатбардошигини оширишга қаратилган илмий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

264-272 72 61
ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ БАРҚАРОР РИВОЖЛАНТИРИШДА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР РОЛИ
Зилола Тешабоева

Мақолада қишлоқ хўжалигини барқарор ривожланишини таъминлашда рақамли технологиялардан фойдаланиш соҳалари кўриб чиқилган. Ўзбекистонда амалга оширилаётган ислоҳотлар таҳлили асосида “ақлли қишлоқ хўжалиги”ни шакллантиришда рақамли технологиялардан самарали фойдаланиш йўллари таклиф этилган.

MOLIYAVIY BOSHQARUVNI RIVOJLANISHI VA UNING KICHIK VA O‘RTA BIZNESNI BOSHQARISH TIZIMIDAGI O‘RNI
Nursuluv Tuganbekova

Ushbu maqola zamonaviy sharoitda moliyaviy menejmentning xususiyatlarini aniqlashga bag'ishlangan. Maqolada “moliyaviy menejment" tushunchasi batafsil ko'rib chiqilgan bo’lib, uning ahamiyati asoslangan, moliyaviy boshqaruvning asosiy tamoyillari keltirilgan, kichik va o'rta firmalar faoliyatida moliyaviy menejmentning roli ko'rib chiqilgan, shuningdek, asosiy jihatlari, muammolar va ularni hal qilishning mumkin bo'lgan usullari aniqlangan.

280-289 137 50
МAXСУС ИҚТИСOДИЙ ЗOНAЛAPДА ИНВEСТИЦИЯ МУҲИТИНИ БАҲОЛАШДА МЕТОДОЛОГИК ЖИҲАТЛАР
Жаъсур Умирзоқов

Мақолада мaxсус иқтисoдий зoнaлapда инвeстиция муҳитини баҳолашда методологик жиҳатлар ёритиб берилган. Гeйн-Xeйзлepнинг инвeстиция муҳити жoзибaдopлигини ифoдaлoвчи тepминoлoгик пиpaмидaси, инвeстиция муҳити жoзибaдopлигини бaҳoлaшнинг “BERI” индeкси кабилар ўрганилган. Мaxсус иқтисoдий зoнaлap инвeстициoн фaoллиги дoиpaсидa инвeстиция муҳитини бaҳoлaш кўpсaткичлapи аниқланиб, улар таснифланган. Мaxсус иқтисoдий зoнaлap инвeстициoн фaoллигининг инвестиция муҳитини баҳолашдаги aҳaмияти шарҳланиб, мaxсус иқтисoдий зoнaлapгa бepилгaн сoлиқ имтиёзлapининг инвестиция муҳити жозибадорлигини оширишдаги ўрни тавсифланган. Натижада, инвестиция муҳити жозибадорлигини баҳолашга доир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

290-301 37 40
ЗАРУР МАҲСУЛОТ ИШ КУЧИ КИЙМАТИНИНГ УСЛУБИЙ АСОСИ СИФАТИДА
Анвар Усманов

Мақолада зарур маҳсулот категорияси ходимнинг яшаш фонди сифатида кўриб чиқилади ва унинг қиймати иш кучи қиймати ҳисобланади. Шу билан бирга, зарур маҳсулот бутун ишлаб чиқариш соҳасидаги ишчиларнинг ягона ўлчовидир, аммо абстракт категория сифатида. Амалда, иш ҳақи ишчи кучининг айлантирилган қиймати сифатида меҳнатнинг ишлаб чиқариш кучига қараб фарқланади.

МОЛИЯВИЙ ХИЗМАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ҲАЛҚАРО АМАЛИЁТИ ВА УНИ ТАЖРИБАСИ МИЛЛИЙ ИҚТИСОДИЁТДА ҚЎЛЛАШ
Нигинахон Ҳайдарова

Мақолада молиявий технологиялар ва хизматлар соҳасидаги тадқиқотчиларнинг фикри муҳокама қилинган, молиявий технологиянинг ривожланиш босқичлари, ривожланган мамлакатларда молиявий технологияларни ривожланиш тажрибаси ва амалиёти ўрганилган. Уларнинг ривожланишини рағбатлантирувчи омиллар ва молиявий технологияларни ривожланишига тўсқинлик қилувчи тўсиқлар аниқланган. Шунингдек, уларни миллий иқтисодиётда кенг жорий этиш истиқболлари, ҳамда уларни миллий иқтисодиётда кенгроқ қўллашга тўсиқлик қилаётган омилларни бартараф этиш учун ҳал қилиниши керак бўлган муаммоларни таҳлил қилишган.

O‘ZBEKISTON IJTIMOIY SIYOSATIDA QASHSHOQLIK MUAMMOLARI
Oydin Hamrakulova, Gullola Ibragimova

Hozirgi vaqtda ko'pgina rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarning milliy iqtisodiyotida ijtimoiy muammolarni hal qilish muhim ahamiyat kasb etmoqda. O‘zbekistonda ham bu muammolarga davlatimiz siyosatida munosib e’tibor qaratilmoqda. Ishda nafaqat qashshoqlik muammolari, balki ushbu masala bo'yicha tavsiyalar ham berilgan.

ЎЗБЕКИСТОНДА ФИСКАЛ ВА МОНЕТАР СИЁСАТНИ МУВОФИҚЛАШТИРИШДА ДАВЛАТ ҚАРЗИНИНГ ОПТИМАЛ ДАРАЖАСИДАН ФОЙДАЛАНИШ
Ҳакимжон Ҳакимов

Мақолада Ўзбекистонда бюджет-солиқ ва пул-кредит сиёсати ўртасидаги ўзаро боғлиқликни тадқиқ этиш асосида давлат қарзининг мақбул даражасини белгилаш масалалари ёритилган. Турли иқтисодий моделлар ва кўрсаткичлар, жумладан, инфляция даражаси, ишсизлик даражаси, аҳоли жон бошига ялпи ички маҳсулот ва фоиз ставкалари кўриб чиқилган. Давлат қарзининг ҳаддан ташқари кўпайишининг мумкин бўлган, жумладан, тўламаслик хавфи ва иқтисодий беқарорлик каби оқибатлари аниқланган.

323-333 139 50
ЎЗБЕКИСТОНДА САБЗАВОТ МАҲСУЛОТЛАРИ БОЗОРИ ВА РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ
Ихтиёр Шарипов

Мазкур мақолада Ўзбекистон ахолисининг сабзавотлар истеъмоли ва унинг ривожланиш даражаси ўрганилган. Ўзбекистонда ахоли жон бошига тўғри келадиган сабзавот истеъмол қилиш даражаси аниқланган. Инерцион ва модернизацион цейнарийлар асосида ахолини кунлик сабзавотлар истеъмоли хажмининг ўзгариши прогноз қилинган.

334-343 45 40
КИЧИК ТАДБИРКОРЛИК ФАОЛИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА ТАРМОҚ БЎЙИЧА ИХТИСОСЛАШУВ ЖАРАЁНИ ТАЪСИРИНИНГ НАЗАРИЙ ЖИҲАТЛАРИ
Кувондик Шарипов

Ушбу мақолада иқтисодиёт тармоқлари, уларнинг фарқли жиҳатлари, ихтисослашув жараёнининг тадбиркорлик фаолиятининг ривожланишига таъсири йўналишлари, тармоқ ёки иқтисодий фаолият тури бўйича ихтисослашувнинг кичик бизнес фаолиятининг ривожланишига таъсири, “Тармоқ” тушунчаси таърифига иқтисодий ва қонунчилик жиҳатидан ёндашувларнинг хусусиятлари, Европа ва Осиёдаги кичик тадбиркорликнинг тармоқ жиҳатидан таркибий тузилмаси, Европа Иттифоқида инвестицияларни тармоқлар бўйича тақсимланиши масалалари ёритилган.

344-352 39 36
ИННОВАЦИОН БАНК ХИЗМАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ ПРОГНОЗЛАШ
Тохир Шарипов

Илмий мақолада тижорат банкларида масофавий банк хизматлари самарадорлиги ва уларни билдирувчи кўрсаткичларнинг прогнози амалга оширилган. Прогноз кўрсаткичларини аниқлашда ХАБ Трастбанк ва АТБ Туронбанклар статистик маълумотларидан фойдаланилган. Прогноз 2026 йил март ойига қадар қилинган ва бунда реал кўрсаткичлардан фойдаланилган.

353-364 53 42
ЎЗБEКИCТOНДA AҲOЛИ ТУРМУШ ДAРAЖACИНИ OШИРИШНИНГ УCТУВOР ЙЎНAЛИШЛAРИ ВА ИCТИҚБOЛЛAРИ
Бибижон Шарипова

Ушбу мақолада 2022-2026 йиллaргa мўлжaллaнгaн Янги Ўзбeкиcтoннинг тaрaққиёт cтрaтeгиянинг 85-мaқcaдигa эришиш вaзифaлaри, аҳoли турмуш дaрaжacининг асосий кўрcaткичлaри, дaрoмaдлaр cиёcaтининг acocий тaмoйиллaри ва йўналишлари, aҳoли турмуш дaрaжacини oшириш йўналишлари, Ўзбeкиcтoндa aҳoлининг узoқ муддaтли даврда фoйдaлaнилaдигaн тoвaрлaр билaн тaъминлaниш дaрaжacини ҳозирги ҳолати таҳлили ва иcтиқбoллари ёритилган.

365-373 39 46
ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТ: РИВОЖЛАНТИРИШ ЗАРУРИЯТИ ВА ИСТИҚБОЛЛАРИ
Муҳаммаджон Эрханов

Мақолада «яшил» иқтисодиётни ривожлантириш тенденциялари, иқтисодиётнинг етакчи тармоқларини модернизация ва диверсификация қилиш ҳисобига унинг рақобатбардошлигини ошириш бўйича мақсад ва вазифалари ёритилган. “Яшил” иқтисодиётни амалга ошириш бўйича мавжуд хавфларни бартараф этиш бўйича таклифлар илгари сурилган. «Яшил» иқтисодиётни шакллантиришга алоҳида эътибор қаратилиб, соҳани ривожланишни рағбатлантиришга қаратилган чора-тадбирлар келтирилган.

374-380 129 77