Jild 1 № 6 (2023): Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil

Jild 1 № 6 (2023): Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil
Nashr qilingan: 31-10-2023

To'liq son

Maqolalar

OLIY TA’LIM XIZMATLARI BOZORINI TAKOMILLASHTIRISHNING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI
Zamira Abdullayeva

Ushbu ilmiy maqolada oliy ta’lim tizimini takomillashtirishning o‘rni, oliy ta’lim raqobatbardoshligini oshirishda ta’lim xizmatlari bozorining asosiy vazifalarini belgilash va ularni amalga oshirish yo‘llari bayon etilgan. Shuningdek, oliy ta’lim muassasalari faoliyatida ta’lim xizmatlarining o‘ziga xos jihatlarini aniqlash va baholash bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan.

5-8 186 90
QURILISH KORXONALARIDA SIFAT MENEJMENTINI BAHOLASHDA MODELLASHTIRISH USULLARIDAN FOYDALANISH
Zarina Ashurova

Maqolada qurilish korxonalarida sifat menejmentini baholashda modellashtirish usullaridan foydalanish hamda qurilishda sifat menejmenti mohiyati va uning xususiyatlari haqida ma’lumotlar keltirilgan.

9-13 113 53
LOGISTIKANING GLOBAL SAVDO VA IQTISODIY RIVOJLANISHDAGI ROLI
Orzu Davranov

Maqolada logistikaning jahon savdosi va iqtisodiy rivojlanishidagi o‘rni o’rganilgan. Logistika savdoni osonlashtirish, xarajatlarni kamaytirish va iqtisodiy o'sishni rag'batlantirishda muhim rol o'ynaydi. Transport, omborxona, inventarizatsiya va axborot tizimlarini samarali boshqarish orqali logistika ta'minot zanjiri bo'ylab tovarlar, xizmatlar va ma'lumotlarning uzluksiz oqimini ta'minlaydi. Maqolada iqtisodchi olimlarning mavzuga oid adabiyotlari o’rganilib, yakunida xulosa shakllantirilgan.

14-21 184 94
IQTISODIYOTDA AXBOROT TIZIMLARI VA TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH YO’NALISHLARI
Alisher Ernazarov

Maqolada zamonaviy iqtisodiyot sharoitida biznes jarayonlarini avtomatlashtirishning ahamiyati ko'rib chiqiladi. Avtomatlashtirish korxonalarga operatsion samaradorlikni oshirish, xatolarni kamaytirish, vaqt va resurslarni tejash imkonini beruvchi ajralmas vosita sifatida taqdim etilgan. Avtomatlashtirishning afzalliklari, shuningdek, uni amalga oshirish jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammolar va qiyinchiliklarga e'tibor qaratiladi. Xulosa qilib aytganda, avtomatlashtirishni kompaniyaning biznes jarayonlariga muvaffaqiyatli integratsiya qilish uchun kompleks harakatlar rejasi taklif etiladi.

22-25 968 130
ISLOMIY MOLIYAVIY TEXNOLOGIYALARNING IJTIMOIY INTEGRATSIYA UCHUN INNOVATSION YECHIM SIFATIDAGI AHAMIYATI
Mumtozaposho Kurbonova

Ushbu maqolada Islomiy moliyaviy texnologiyaning umumiy g'oyasi va uning hozirgi Islomiy moliyaviy ekotizim evolyutsiyasi uchun qanday aloqasi borligi tasvirlangan. Bundan tashqari, ushbu maqolaning asosiy maqsadi Islomiy moliyaviy texnologiyaning ijtimoiy inklyuziyaga, xususan, rivojlanagn dunyodadan ajralib qolgan va kam ta'minlangan odamlar uchun manfaatini ta'kidlashdir. Unda Islomiy moliyaviy texnologiyalarning moliyaviy savodxonlikka qanday yordam bergani, rivojlanmagan hududlarda iqtisodiyotni kuchaytirgani, odamlar va kichik kompaniyalarning imkoniyatlarini kengaytirgani haqida misollar keltirilgan.

26-32 108 108
SANOAT KORXONALARINI RIVOJLANTIRISHDA INVESTITSIYA FAOLIYATNI AMALGA OSHIRISHNING ZAMONAVIY USULLARI
Saidaxon Nabiyeva

Bizgа mа’lumki mаmlаkаtimizdа sаnoаt korxonаlаrini rivojlаntirishda investitsiyаlаrning roli kаttа аhamiyаtga ega. Shunday ekan bugungi kunda iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirish sharoitida makroiqtisodiy barqarorlikni mustahkamlash, yuqori o‘sish sur’atlarini saqlab qolish va iqtisodiyotni raqobatbardoshligini ta’minlashda investitsiyalarning o‘rni beqiyos. Iqtisodiy faoliyаtning аmalga oshirilishi kаpitаl bilan bog‘liq bo‘lib, foyda olish yoki iqtisodiy-ijtimoiy sаmаrаgа erishish mаqsаdidа sarflаngаn mаblаg‘ investitsiyа sifatida qaraladi.

33-39 488 121
O’ZBEKISTONDA MAXSUS IQTISODIY HUDUDLARNING SHAKLLANISHI VA ISTIQBOLLARI
Jaloliddin Nurboyev

Ushbu maqolada maxsus iqtisodiy hududlarning nazariy-uslubiy asoslari o‘rganilgan bo‘lib, erkin iqtisodiy hamda maxsus iqtisodiy zonalarning farqli jihatlari keltirilgan. Maqolaning maqsadi Jahon xo’jaligida maxsus iqtisodiy hududlarning shakllanishi, ya’ni tashkil qilish va jahon xo’jaligida maxsus iqtisodiy hududlar faoliyatini rivojlantirish orqali “iqtisodiy mo’jiza”ga erishgan va milliy iqtisodiyot taraqqiyotida tashqi savdo-sotiq siyosatini ilmiy nuqtai nazardan tadqiq etish, uning ijobiy tomonlarini umumlashtirish asosida O’zbekistonda maxsus iqtisodiy hududlarni tashkil qilish va uni rivojlantirish istiqbollari, hamda maxsus iqtisodiy hududlarlarni tashkil etishdagi jahon tajribasidan O’zbekistonda foydalanish imkoniyatlari borasida takliflar ishlab chiqishdan iboratdir. Tadqiqot natijasida quyidagi xulosa va takliflar shakllantirilgan: erkin iqtisodiy zonalar ham maxsus iqtisodiy zonalarning bir turi bo‘lsa, erkin zonalar erkin portlar faoliyatini tavsiflaydi; xorijiy mamlakatlar amaliyotida maxsus iqtisodiy zonalarning erkin savdo zonalari, erkin ishlab chiqarish hududlari, erkin iqtisodiy hududlar, texnologik-innovatsion parklar va boshqa turlari keng qo‘llaniladi.

40-44 96 65
TA’LIM TIZIMIDA BILIMLAR IQTISODIYOTINI KONVERGENSIYALASHNING BUGUNGI KUNDAGI AHAMIYATI
Bahora Olimova

Ushbu maqolada maktab ta’limi bilan oliy ta’lim o’rtasidagi iqtisodiy bilimlarni konvergentsiyalash mohiyati va ularning nazariy hamda amaliy jihatlari yoritilgan va ushbu mavzu yuzasidan fikr mulohazalar kelitirib o’tilgan, bilimlar iqtisodiyoti iqtisodiy yo'nalishlari bo'yicha asoslangan yondashuv doirasida iqtisodiy yo'nalishdagi bo'lajak mutaxassislarni tayyorlash maqsadi kompetentsiyalarni shakllantirish bo’yicha aniq nazariy ma’lumotlar berilgan.

45-48 92 45
SAMARQAND VILOYATIDA TURIZM SOHADA TADBIRKORLIKNI RIVOJLANTIRISH YO'LLARI
Gulnora Shadiyeva

Maqolada Samarqand viloyatida turizm, sohaning mazmun-mohiyati, rivojlanish istiqbollari, huquqiy asoslari, turizm xizmati sohasi sifatida iqtisodiyotimizdagi o‘rni, shuningdek, mamlakatimizda turizmning muammolari va yechimlari bo‘yicha takliflar berilgan.

49-53 100 62
OʻZBEKISTONNING XALQARO BOZORLARIDAGI ISHTIROKI TAHLILI
Fazliddin Sindarov, Dadajon Xabibullayev

Ushbu maqolada xorijiy investitsiyalarni mamlakat iqtisodoyotiga jalb qilishda obligatsiyalarning rolini va ularning milliy iqtisodiy rivojlanishga ko'rsatadigan ko'p qirrali ta'siri tadqiq qilingan. Obligatsiyalar yirik xorijiy investorlar kapitalini jalb qilish, davlat moliyaviy ekotizimining barqarorlikgini ta’minlash va iqtisodiy o’sish rag’batlantirishning muhim vositasi hisoblanadi.
Tadqiqotda davlat va korporativ obligatsiyalarning xalqaro kapitalni jalb qilishdagi ahamiyatni o’rganib, qarzlar bilan bog’liq risklarni kamaytirish va to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilishda moliyaviy manbalarni diversifikatsiya qilishning ahamiyati o’rganilgan.

54-62 87 30
JAHON SAVDO TASHKILOTINING MILLIY IQTISODIYOTLAR INTEGRATSIYALASHUVIGA TA’SIRLARI
Zokir Sodikov

Ushbu maqolada global miqyosda faoliyat olib borayotgan va xalqaro bozorning rivojlanishida muhim rol o’ynayotgan Jahon Savdo Tashkilotining vujudga kelish tendensiyasi va uning mamlakatlarni xalqaro savdodagi faoliyatini jadallashtirishga ta’siri tadqiq qilingan. Zero, bugungi kunda bu tuzilmada 164 ta a’zodan iborat ishtirokchilar faoliyat olib borayotgan bo‘lib, ular jahon savdosining 95%dan ortiq qismini amalga oshirmoqda. Shu bois bunday tizimning shakllanish va rivojlanish tendensiyasi muntazam ravishda tadqiq qilinishi va erishilayotgan natijalar hamda kelib chiqayotgan muammolar ko‘rsatilib, tahliliy xulosalar qilib borilishi dolzarb vazifalardan hisoblanadi.

63-69 94 67
ZAMONAVIY IJTIMOIY-IQTISODIY TIZIMDA YOSHLAR BANDLIGINI BOSHQARISHNING NAZARIY JIHATLARI
Bexzad Tagaev

Aholi bandligi ko‘rsatkichi mehnat bozorining eng muhim tavsiflovchi jihatlaridan biri bo‘lib, u iqtisodiy ko‘rsatkich sifatida ish haqidan qoniqish darajasi, ishchi-xodimlar soni, mehnat faoliyatiga qo‘shilish darajasi, shaxsiy ehtiyojlar va boshqalarni aks ettiradi. Shu jihatdan olganda, mehnat bozorining o‘ziga xos “qaynoq” segmenti hisoblanuvchi yoshlar bandligini ta’minlash masalalarini o‘rganish dolzarb vazifalardan biri hisoblanadi.

70-79 62 57
TIJORAT BANKLARIDA MUAMMOLI AKTIVLARNING YUZAGA KELISH SABABLARI VA ULARGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR
Salim Togayev, Ibodat Ochilova, Abbos Amanov

Maqolada tijorat banklarida aktivlarni tarkibi va ularni guruhlash, muammoli aktivlarning yuzaga kelish sabablari hamda ularni paydo bo‘lishiga ta’sir etuvchi ichki va tashqi omillar, ularning tahlili asosida o‘rganilgan. Shuningdek, banklarning kreditlash jarayonidagi muaamoli kreditlarga olib keluvchi belgilari ham yoritilgan.

80-85 148 74
KAPITALNI BAHOLASH VA O’ZBEKISTON KORXONALARIDA UNING SAMARADORLIGI
Bunyod Usmonov

Maqolada tadqiqotning dolzarbligi kompaniyalarda kapital samaradorligini baholashdagi mavjud muammolarga asoslanadi va oʻz kapitali samaradorligini oshirishning nazariy asoslari yoritilgan. Shuningdek, mamlakatimizda faoliyat koʻrsatayotgan aksiyadorlik jamiyatlarining kapital samaradorligini baholash boʻyicha tahlillar oʻtkazildi. Natijalar asosida kapital samaradorligini oshirish boʻyicha xulosa va tavsiyalar ishlab chiqildi.

86-89 131 66
ALTERNATIV MOLIYAVIY TIZIMLARDA XULQ-ATVOR MOLIYASINING AHAMIYATI VA BUGUNGI KUNDAGI O’RNI
Bunyod Usmonov, Shahina Mamayusupova

Moliya tizimini mamlakat miqyosida raqamlashtirish hamda takomillashtirish va moliya tizimini rivojlantirishda bozor konyukturasini takomillashtirib borish doimo muhim ahamiyat kasb etib kelgan. 2008-yildan so’ngra ushbu ko’lamni yanada takomillashtirish avj oldi. Ushbu maqolada islom moliyasi hamda xulq atvor moliyasi to’g’risida ko’plab iqtisodchi olimlarning yondashuvlari hamda umumiy xulosa keng yoritilib berilgan.

90-94 85 52
UY XOʻJALIKLARINING DAROMADLARI VA XARAJATLARIGA SOLIQLARNING TA’SIRI
Jaxongir Xojiyev

Respublikamiz iqtisodiyotini barqaror rivojlanishida milliy daromadning izchil o‘sishi uy xo‘jaligi shaxsiy tasarrufidagi daromadlarining ortishini ta’minlasa-da, ushbu daromadlarni ijtimoiy-adolat prinsiplari asosida taqsimlash orqali daromadlar tengsizligi holatining oldini olishning moliyaviy mexanizmlariga ehtiyoj sezadi.

95-102 2321 95
MOLIYAVIY XIZMATLAR BOZORIDA RAQOBATNI RIVOJLANTIRISH VEKTORI SIFATIDA DAVLAT ISHTIROKINI KAMAYTIRISH
Ўғилой Абдулазизова

Ushbu maqola moliyaviy xizmatlar bozorida raqobatni rivojlantirish vektorlaridan biri sifatida davlat ishtirokini kamaytirish mavzusini ko'rib chiqqan. Mualliflar moliya bozorlariga davlat aralashuvini oshirish yoki saqlab qolishning salbiy oqibatlarini tahlil qildilar. Maqolada raqobat va moliyaviy barqarorlik o'rtasidagi muvozanatni hisobga olgan holda qanday choralar davlat aralashuvini kamaytirishga yordam berishi mumkinligi muhokama qilingan.

ЎЗБЕКИСТОНДА ФОЙДА СОЛИҒИ МАМУРИЯТЧИЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
Дилмурод Абдуллаев

Мазкур мақолада мамлакатимизда фойда солиғи маъмуриятчилигини такомиллаштириш бўйича амалга оширилган ислоҳотлар ва уларнинг натижалари тадқиқ қилинган. Шунингдек, фойда солиғи бўйича аванс тўловларини ҳисоблаб чиқаришнинг амалдаги ҳолати таҳлил қилиниб, мавжуд муаммолар баён этилган. Тадқиқот натижаси бўйича хулосалар шакллантирилиб, илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.

108-115 62 68
БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА МОЛИЯВИЙ НАЗОРАТ ФАОЛИЯТИ ТАҲЛИЛИ
Кахрамон Абдурахманов

Мақолада бюджет ташкилотларини молиявий назорат таъсири воситасида самарадорлигини ошириш масаласи ўрганилди. Иқтисодчи олимларнинг молиявий назоратга оид тадқиқотлари тадқиқ қилиниб, бюджет ташкилотлари маблағларини мақсадли сарфланишини таъминлашда молиявий назорат органлари фаолияти ўрганилган, таҳлилий амаллар бажарилган, якунида хулосалар шакллантирилган.

116-120 97 59
ХИЗМАТ КЎРСАТИШ КОРХОНАЛАРИНИНГ САМАРАДОРЛИК КЎРСАТКИЧЛАРИ ВА УЛАРНИ ҲИСОБЛАШ ЙЎЛЛАРИ
Фуркат Абдуркаримов

Ушбу мақолада мамлакатимизда миллий иқтисодиётни ислоҳ қилиш борасида ташқи савдо, солиқ ва молия сиёсатини либераллаштириш, тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш ва хусусий мулк дахлсизлигини кафолатлаш, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини чуқур қайта ишлашни ташкил этиш ҳамда ҳудудларни жадал ривожлантиришни таъминлаш бўйича таъсирчан чоралар кўрилаётганлигига алоҳида эътибор қаратилган. Хизмат кўрсатиш корхоналарининг самарадорлик кўрсаткичлари ва уларни ҳисоблаш йўллари ва фаолияти кўрсаткичларини системали таҳлил қилиш бўйича таклифлар ва тавсиялар ишлаб чиқилган.

121-126 66 53
KORXONANING IQTISODIY SAMARADORLIGI KO‘RSATKICHINI BAHOLASH
Nilufar Batirova

Maqolada sanoat korxonalarining innovatsion va investitsiya loyihalari samaradorligini baholashda moliyaviy ko'rsatkichlarning ahamiyati ko‘rib chiqiladi. Ta’kidlanishicha, sanoat korxonalarining o‘sishi va bozorga qo‘shgan hissasi ularning rivojlanishining asosiy ko‘rsatkichlari bo'lmasligi kerak. Shuningdek, maqolada AQSh kabi xorijiy mamlakatlar tajribasi asosida, innovatsiyalarning korxonalarning iqtisodiy va texnologik rivojlanishi uchun ahamiyati yoritilgan. Sanoat sektorini innovatsion rivojlantirishda universitetlarning roli, shuningdek, innovatsion mahsulotlarni tijoratlashtirish va ilg‘or texnologiyalarni ta’minlashning ahamiyati ta’kidlangan. Zamonaviy ishlab chiqarish fondlarining ahamiyati va korxonalarni rivojlantirish uchun kreditlar ajratish kabi moliyaviy resurslarga bo'lgan ehtiyoj haqida ham ma’lumot berilgan. Yana bir muhim jihat-sanoat korxonalari ishchilari, mutaxassislari va rahbarlarini tayyorlash, shu jumladan, innovatsion loyihalarni davlat tomonidan moliyalashtirish, soliq imtiyozlari, fan va sanoat hamkorligi masalalariga ham to‘xtab o‘tilgan. Shuningdek, kichik biznes innovatsiyalarini qo'llab-quvvatlash va innovatsion infratuzilmani yaratish haqida so‘z yuritiladi.

127-136 242 63
ЎЗБЕКИСТОНДА СУҒУРТА БОЗОРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ
Дилшод Бахриев

Ушбу мақолада Ўзбекистонда Суғурта соҳасининг ривожланиш кўрсаткичлари, хозирги кунда суғурта бозорини ривожлантириш бўйича олиб борилаётган ишлар, шунингдек, соҳани такомиллаштириш йўналишлари бўйича маълумотлар келтирилган.

137-141 108 84
ҚИММАТЛИ ҚОҒОЗЛАР ДАРОМАДЛИЛИГИНИ БАҲОЛАШНИНГ ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ ВА УСЛУБИЙ ЖИҲАТЛАРИ
Актам Бурханов, Хонзода Шамситдинова

Мақолада қимматли қоғозлар бозори кўрсаткичлари таҳлили, жумладан қимматли қоғозлар даромадлилигини баҳолашнинг илмий-назарий жиҳатлари тадқиқ қилинган. Қимматли қоғозлар даромадлилигини баҳолаш коэффициентлари акциядорлик жамиятлари хусусиятларидан келиб чиқиб тизимлаштирилган. Қимматли қоғозлар ликвидлилигига таъсир қилувчи омиллар таҳлил қилинган ва уларни нархини барқарорлаштиришга қаратилган тегишли таклифлар ишлаб чиқилган.

142-149 58 53
ЎЗБЕКИСТОННИНГ ХАЛҚАРО РЕЙТИНГ ВА ИНДЕКСЛАРДАГИ ЎРНИНИ ЯХШИЛАШДА ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИНИНГ РОЛИ
Умрбек Джуманиязов

Ушбу мақолада Ўзбекистон Республикаси учун устувор бўлган халқаро рейтинг ва индексларни яхшилашда олий таълим тизимининг ўрни ва аҳамияти тўғрисидаги фикр-мулоҳазалар баён этилган.

150-154 49 50
СОЛИҚ ИСЛОҲОТЛАРИНИНГ ТАЪСИРИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ
Фахриддин Исаев

Мақолада солиқ ислоҳотларининг мақсади, Ўзбекистонда сўнги йилларда олиб борилган солиқ ислоҳотларининг самарадорлиги таҳлил қилинган. Шунингдек, солиқ ислоҳотлари ҳукуматлар учун фискал ва иқтисодий мақсадларга эришиш учун кучли восита эканлиги асослантирилиб, таҳлилий жадваллар келтирилиб, мақола якунида хулоса шакллантирилган.

155-161 50 54
ЗАМОНАВИЙ КОНЦЕПЦИЯЛАР АСОСИДА САНОАТНИ ҲУДУДИЙ ЖОЙЛАШТИРИШНИНГ ЎЗИГА ХОС ЙЎЛЛАРИ
Мираббос Маҳмудов

Мақолада республикамиз иқтисодиётининг замонавий тармоқларидан бири бўлган саноатнинг мамлакат иқтисодий кўрсаткичларига таъсири, соҳадаги мавжуд муаммолар, соҳага оид олимларнинг қарашлари, назарий ва амлий натижалари таҳлил қилиниб, саноатни ҳудудий жойлаштириш имкониятлари ва истиқболлари ўрганилган ва мавзу юзасидан хулоса ва таклифлар келтириб ўтилган.

162-168 49 48
МАМЛАКАТИМИЗДА СОЛИҚ ОРГАНЛАР БАЗАСИНИ КЕНГАЙТИРИШДА ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ
Ҳикматулло Насруллоев

Мақолада мамлакатимизда солиқ органлар базасини кенгайтиришда замонавий ахборот технологияларини жорий этиш истиқболлари ўрганилиб, мавзу доирасида иқтисодчи олимларнинг тадқиқотлари ўрганилган. Шунингдек, ахборот-коммуникациялар бозори иштирокчиларининг ташкилий-функционал алоқалари келтирилган ва хулосалар шакллантирилган.

169-176 43 38
ЎЗБЕКИСТОНДА СОЛИҚ СИЁСАТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ВА УНИНГ БАРҚАРОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ ЙЎЛЛАРИ
Умид Нормурзаев

Мазкур мақолада мамлакатда солиқ соҳаларида тадбиркорлик фаолиятини юритиш учун қулай шарт-шароитлар яратиш, бизнес доираларнинг ишончини янада мустаҳкамлашга қаратилган кенг кўламли ислоҳотлар ёритилган. Шу билан бирга, Ўзбекистон солиқ тизимида амалга оширилаётган айрим муҳим ислоҳотлар ўрганилиб, хориж тажрибаси, мамлакатимизда уни қўллаш бўйича илмий-амалий хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.

177-182 67 57
СОЛИҚЛАРГА РИОЯ ҚИЛИШНИНГ ИЛМИЙ НАЗАРИЯЛАРИ
Адҳам Очилов

Мақола солиқ қонунчилиги, солиқ тўловчиларнинг мажбуриятлари ва солиқ маъмуриятчилиги органларининг ролига қаратилган. Шунингдек, у умумий муаммолар, жумладан, солиқ тўлашдан бўйин товлаш, мураккаб солиқ қонунчилиги ҳамда солиқ қоидаларини янада аниқроқ ва соддалаштириш зарурлиги бўйича хулосалар шакллантирилган.

183-188 38 43
ЎЗБЕКИСТОНДА ХУФИЁНА ИҚТИСОДИЁТНИ УЛУШИНИ КАМАЙТИРИШДА МОЛИЯВИЙ ИНСТРУМЕНТЛАРДАН САМАРАЛИ ФОЙДАЛАНИШ МАСАЛАЛАРИ
Лазиз Рахманов

Мазкур мақолада республикамизда хуфиёна иқтисодиётни улушини камайтиришда молиявий инструментлардан самарали фойдаланиш масалалари ҳамда солиқ органларининг солиқ тўловчилар томонидан даромадлар ҳажмини яшириш, солиқ тўлашдан бўйин товлаш схемаларидан фойдаланишнинг кенг тарқалган амалиётига қарши курашиш бўйича ишлари тарқоқ ва изчил олиб борилмаётгани солиқ интизомининг пасайишига, яширин иқтисодиёт кўламининг сақланиб қолишига ва инсофли тадбиркорлар учун бизнес юритиш шартларининг ёмонлашишини таҳлил қилиш ва натижаларини баҳолаш бўйича тадқиқот олиб борилган, уни қўллаш бўйича илмий-амалий хулоса ва таклифлар ишлаб чиқилган.

189-195 69 44
“ЎЗБЕКНЕФТГАЗ” АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТИ КОРХОНАЛАРИ ИҚТИСОДИЙ ФАОЛИЯТИНИНГ АМАЛДАГИ ҲОЛАТИ
Адҳамхон Рахматуллаев

Мақола "Ўзбекнефтгаз" акциядорлик жамияти корхоналари иқтисодий фаолиятининг амалдаги ҳолатини таҳлил қилади. Ушбу таҳлилда "Ўзбекнефтгаз" жамияти корхоналарининг энергетика секторидаги роли, иқтисодий фаолиятининг амалдаги ҳолати, амалга ошириладиган йўналишлар ва чорак ишловчилари аниқланади.

196-201 48 48
ИНВЕСТИЦИЯВИЙ КЎЧМАС МУЛКНИ ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАР АСОСИДА ДАВОМИЙ БАҲОЛАШНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
Юлдуз Рахмонова

Ушбу мақолада 40-сон БҲХС “Инвестициявий кўчмас мулк” стандарти асосида инвестициявий кўчмас мулкни (ИКМ) давомий баҳолаш долзарблиги асосланган. Илмий ишда ИКМнинг моҳияти, бошланғич қийматда баҳолаш ва давомий харажатлар ҳисоби ёритилган. ИКМни бошланғич қиймат модели ва адолатли қиймат моделида баҳолашнинг услубий тартиби амалий мисолларда кўрсатиб берилган. Счётлар режасига 0191 “Инвестициявий кўчмас мулк: ер участкаси”, 0192 “Инвестициявий кўчмас мулк: бино”, 9391 “ИКМ қиймати ошишидан даромад” счётларини киритиш таклиф этилди. Минимал ижара тўловларининг келтирилган қийматида ҳисоблаш тартиби асосланди. Адолатли қийматда баҳолаш моделини қўллаш бўйича айнан ўхшаш (аналогик) сотув методи, даромадларни капитализациялаш методи ва харажатли методларининг мазмун-моҳияти очиб берилди. Ушбу таклифларнинг амалиётга жорий этилиши мамлакатимизда ИКМларни халқаро стандартларга мувофиқлаштиришга хизмат қилади.

202-214 56 58
ЭЛЕКТРОН ТИЖОРАТНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ МАМЛАКАТ ИҚТИСОДИЁТИДАГИ АҲАМИЯТИ
Севара Раҳимова

Мамлакатимизда электрон тижоратни ривожлантиришга катта эътибор берилмоқда ва бу бежиз эмас албатта. Чунки бу турдаги савдоларнинг ташкилотлар учун ҳам, мижозлар учун ҳам кўплаб афзалликлари мавжуд. Ташкилотлар электрон тижорат орқали ўз даромадларини ошириши, мижозлари сонини кўпайтириши ва бундан ташқари ўз товар ва хизматларини хориж давлаларига ҳам сотишлари мумкин бўлади. Мижозлар эса ўз навбатида товарларни уйдан туриб интернет орқали сотиб олиш имкониятига эга бўладилар.

215-219 43 45
ЎЗИНИ ЎЗИ БАНД ҚИЛИШНИ СОЛИҚЛАР ВОСИТАСИДА ТАРТИБГА СОЛИШНИ ЯНАДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ МАСАЛАЛАРИ
Ғанишер Рузиев

Мақолада норасмий бандликни легаллаштириш ва бизнесни “соя”дан чиқаришда ўзини ўз банд қилишнинг ўрни, яратилган шароит ва имкониятлар, бу борада чет эл тажрибаси ва мамлакатимизда амалга оширилаётган тадбирлар ёритилган. Шунингдек, ўзини ўзи банд қилишни солиқлар воситасида тартибга солишни янада такомиллаштириш масалалари бўйича таклифлар келтириб ўтилган.

220-230 41 55
МОЛИЯВИЙ НАЗОРАТНИНГ ХАРАЖАТЛАРНИ МАҚСАДЛИ САРФЛАНИШИДАГИ ТАЪСИРИ ХУСУСИДА
Нариманжан Содиқов

Ушбу мақолада молиявий назоратнинг харажатларни мақсадли сарфланишидаги таъсири ўрганилган. Профессионал таълим муассасаларида ўтказилган текширишлар ва уларда аниқланган ҳолатлар таҳлили ўрганилган, молиявий назоратнинг иқтисодий самарадорликка ҳисса қўшадиган таъсирлари таҳлил қилинган ва мақола якунида хулоса шакллантирилган.

231-241 43 41
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ГЛОБАЛЛАШТИРИШ ШАРТЛАРИДА ХИЗМАТ КЎРСАТИШ КОРХОНАЛАРИНИНГ РАҚАМЛИ ТРАНСФОРМАСИ
Сурайё Усманходжаева

Ушбу мақолада ҳозирги вақтда ҳар қандай мамлакат иқтисодиётини ривожлантириш учун зарур бўлган, шунингдек, ривожланган салоҳиятли давлатлар рўйхатига киритишнинг зарурий шарти бўлган хизматларнинг рақамли трансформациясининг ривожланиш жиҳатлари ва таъсири муҳокама қилинади. Ҳозирги вақтда рақамлаштириш нафақат иқтисодиётга, балки глобаллашув шароитида ҳаётимизнинг бошқа барча жабҳаларига тегишли.

ТЕМИР ЙЎЛДА ТАРИФ СИЁСАТИНИ ШАКЛЛАНИШ ЭВОЛЮЦИЯСИ
Исматулла Хайдаров

Ушбу илмий мақолада темир йўл тариф сиёсатининг шаклланиш эволюцияси 1884-2022 йиллар оралиғини қамраб олган ҳолда тадқиқ этилган. Ишда жорий даврда Ўзбекистон темир йўл тариф сиёсати ва нарх белгилашнинг норматив асослари ҳам ўрганилган.

249-254 48 48
ОЗИҚ-ОВҚАТ ХАФСИЗЛИГИ МУАММОСИНИ БАРТАРАФ ЭТИШДА АҲОЛИ ТОМОРҚА ЕРЛАРИДАН САМРАЛИ ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ
Зафар Хакимов, Шароф Исматов

Мазкур мақолада озиқ-овқат хафсизлиги муаммосини бартараф этишда аҳоли томорқа ерларидан самрали фойдаланишда давлат томонидан бериладиган имтиёзларнинг муҳим рол ўйнаши маълум бўлди. Хусусан, аҳоли томорқалари ва деҳқон хўжаликларига оид статистик маълумотлар таҳлили ўрганилди. Мамлакатимизда аҳолига ажратиладиган ерларни иккиламчи тақсимлаш амалиёти ўрганилган ҳолда, маҳсулот ишлаб чиқариш динамикасига таъсири аниқланди. Аҳоли томорқа ерларидан фойдаланишга ижобий ва салбий таъсир қилувчи омиллар аниқланди. Томорқа хўжалигини молиявий қўллаб-қувватлаш механизмлари ва ер унумдорлигини ошириш, янги суғориш технологияларини жалб қилиш ва сувдан оқилона, тежаб-тергаб фойдаланишни аҳоли даромадларини оширишдаги таъсири бўйича асосланган хулосалар шакллантирилган.

255-260 61 46
ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯ ТИЗИМИНИ ЯХШИЛАШДА БЮДЖЕТ МАБЛАҒЛАРИ НАТИЖАВИЙЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ ЙЎЛЛАРИ
Шержон Шержонов

Мазкур мақолада ижтимоий ҳимоя тизимини яхшилашда бюджте маблағларидан самарали фойдаланиш масалалари тадқиқ этилган. Жумладан, маҳаллий ва хорижий олимларнинг бу борадаги илмий ишлари ўрганиб чиқилган. Давлат бюджети маблағлари ижроси таҳлил қилинган ва бюджет тизимида ижтимоий соҳа харажатларининг натижавийлигини таъминлашда натижага йўналтирилган бюджетлаштиришни қўллаш йўллари кўриб чиқилган. Хулоса ва таклифлар шакллантирилган.

261-269 57 55
ХЎЖАЛИК ЮРИТУВЧИ СУБЪЕКТЛАРДА ОПЕРАЦИОН АУДИТНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎНАЛИШЛАРИ
Матрасул Яқубов

Хўжалик юритувчи субъектлар раҳбариятидан кескин рақобат шароитида ўз фаолиятини олдига қўйган мақсад ва стратегияларга мувофиқлигини таъминлаш учун онгли равишда иш натижаларини баҳолашлари талаб этилади. Бу, ўз навбатида, хўжалик юритувчи субъектнинг ҳар бир таркибий қисми ва ходимларининг иш натижалари самарадорлиги ҳамда унумдорлигини аниқлаш, шунингдек аниқланган камчиликларни бартараф этиш бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқиш зарурлигидан далолат беради. Айнан шундай тадбирларни амалга оширишда хўжалик юритувчи субъектлар раҳбарияти операцион аудитдан фойдаланиши лозим. Мазкур мақолада операцион аудитни амалга ошириш ва уни оммалаштиришга яратилган шарт-шароитлар ҳамда тўсиқ бўладиган омиллар ёритиб берилган.

270-274 35 38